Kατά τη διάρκεια της βασικής καταδυτικής εκπαίδευσης, διδάσκεται ότι ανάλογα με το βάθος της κατάδυσης υπάρχουν προκαθορισμένοι χρόνοι παραμονής, χωρίς υποχρέωση αποσυμπίεσης. Επίσης διδάσκεται, ότι για να παραταθούν αυτοί οι χρόνοι συνίσταται η χρήση υπερ-οξυγονομένου αερίου, το γνωστό Νitrox.
Στην κατάδυση το Νitrox αποτελεί έναν αέριο μείγμα Oξυγόνου και Aζώτου, με ποσοστό Οξυγόνου μεγαλύτερο από του ατμοσφαιρικού αέρα και χαρακτηρίζεται από το ποσοστό αυτό. Δεδομένου ότι ο ατμοσφαιρικός αέρας αποτελείται από 21% Οξυγόνο και 79% ‘Αζώτο, ένα Νitrox 32 ή EAN32 αποτελείται απο 32% Oξυγόνο και 68% ‘Αζωτο. Παρατηρείται λοιπόν ότι όσο αυξάνεται το ποσοστό Oξυγόνου, τόσο μειώνεται το ποσοστό Αζώτου. Αυτή η σχέση αποτελεί και το πλεονέκτημα του Nitrox, δεδομένου ότι ο παράγοντας που ορίζει το χρόνο βυθού σε μια κατάδυση χωρίς υποχρέωση αποσυμπίεσης, είναι το ποσοστό Αζώτου ή καλύτερα η μερική πίεση Αζώτου στο μείγμα. Λιγότερο ‘Αζωτο, περισσότερος υποβρύχιος χρόνος.
Oι πρώτες αποδείξεις για κατάδυση με μείγματα Νitrox, συναντώνται πίσω στο 1879, όπου ο Henry Fleuss, αναπνέοντας ένα μείγμα Nitrox με 50-60% Οξυγόνο καταδύθηκε για περίπου μία ώρα σε βάθος 5,5 μέτρων. Το 1912 οι Robert Davis και Leonard Hill κατασκεύασαν μια καταδυτική περικεφαλαία για χρήση 50% Οξυγόνου, που με την καθοδήγηση του J.S.Haldane, κατέστη δυνατό να πραγματοποιηθούν καταδύσεις μέχρι τα 30 μέτρα. H εταιρία Siebe Gorman συνέχισε τις έρευνες στα μείγματα Νitrox και μεταξύ των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, εισάγοντας την τεχνική χρήσης διαφορετικών μειγμάτων Nitrox σε κλειστά κυκλώματα rebreathers.
Πρίν το 1970, η χρήση του Nitrox περιοριζόταν αυστηρά για επαγγελματική και στρατιωτική χρήση. Κατά τη δεκαετία του 70’ η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ) πραγματοποιούσε επιστημονικές καταδύσεις Nitrox υπό την καθοδήγηση του Dr. Morgan Wells και το 1978 εξέδωσε πλήρες οδηγό διαδικασιών και πινάκων κατάδυσης Nitrox. Τα κυρίως μείγματα ήταν τα EAN32 και EAN36 , γνωστά και ως NOAA I και ΝΟΑΑ ΙΙ.
Αρχικά οι καταδυτικοί οργανισμοί αντιστέκονταν σθεναρά στη χρήση Nitrox στους δύτες αναψυχής με την αιτιολογία ότι ήταν επικίνδυνο, γεγονός που αποτέλεσε τροχοπέδη στην ασφαλή εκπαίδευση και χρήση αυτού του μυστηριώδες αερίου.
Η εισαγωγή του Νitrox στην κατάδυση αναψυχής, επήλθε από τους κόπους δύο ανδρών.
Ο Dick Rutkowski, πρώην αναπληρωτής διευθυντής καταδύσεων της NOAA, ιδρύει την International Association of Nitrox Divers ( IAND ) που το 1985 τελεί και τον πρώτο οργανισμό Νitrox πιστοποιήσεων στην κατάδυση αναψυχής.
( …. στη συνεχεία το 1991 υπό την εποπτεία του Tom Mount, η ΙΑND αναπτύσσεται λαμβάνοντας ηγετική θέση στους οργανισμούς τεχνικής κατάδυσης παγκοσμίως και μετονομάζεται σε International Association of Nitrox and Technical Divers ( IANTD ), όνομα που διατηρεί μέχρι και σήμερα, με έμφαση στην τεχνική κατάδυση αναψυχής …)
Τρία χρόνια αργότερα το 1988, ο Ed Betts επαγγελματίας δύτης και ιδιοκτήτης καταδυτικών καταστημάτων, ιδρύει την American Nitrox Divers Inc (ANDI), με χρήση του «Safe Air» ή αλλιώς EAN32 ή ΝΟΑΑ Ι.
Οι διαφωνίες σχετικά με τη χρήση του Nitrox στην κατάδυση αναψυχής κορυφώθηκαν, όταν οι διοργανωτές της DEMA 1991 δέχθηκαν πιέσεις να μην επιτρέψουν τη συμμετοχή σε κάθε είδους εκθέτη σχετικό με τη χρήση του Nitrox. Έπειτα από γενική κατακραυγή που επακολούθησε, οι διοργανωτές ενέδωσαν και επέτρεψαν τη συμμετοχή των Nitrox εκθετών. Επιπρόσθετα, ένα διήμερο συνέδριο οργανώθηκε παράλληλα με την DEMA, υπο την προεδρία του φημισμένου ερευνητή σε θέματα αποσυμπίεσης R. W “Bill” Hamilton. Στο συνέδριο αυτό με τη συμμετοχή ενός μεγάλου αριθμού εκπαιδευτών, ομιλητών, κατασκευαστών και οργανισμών εκπαίδευσης, αποσαφηνίστηκαν πολλοί μύθοι και προκαταλήψεις σχετικοί με τη χρήση Nitrox.
Καθώς η δυναμική της χρήσης Nitrox αυξάνονταν, oι οργανισμοί κατάδυσης αναψυχής αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν τη θέση τους. Ένας από τους πρώτους οργανισμούς που αναγνώρισε τη χρήση του Nitrox στην κατάδυση αναψυχής το 1994, ήταν η UK Sub Aqua Association ( SAA ). Τον επόμενο χρόνο, ακολούθησε και η British Sub Aqua Club ( BSAC ) καθώς και η Professional Association of Diving Instructors ( PADI ).
Σήμερα όλοι οι οργανισμοί κατάδυσης αναψυχής, όχι μόνο έχουν αναγνωρίσει τη χρήση και τα πλεονεκτήματα του Nitrox, αλλά έχουν αναπτύξει και τα δικά τους προγράμματα εκπαίδευσης.
Daily Diver 